DIECEZJA WYŁKOWYSKA (VILKAVIŠKIS) – ZARYS HISTORYCZNY I TERAŹNIEJSZOŚĆ

Diecezja Wyłkowyska (Vilkaviškis) położona jest na lewym brzegu Niemna, znajduje się na terytorium Republiki Litewskiej i graniczy z archidiecezją Kowieńską i Wileńską, diecezjami Koszadarską, Ełcką (Polska) i Grodzieńską (Białoruś); graniczy także ze strefą Obszaru Kaliningradzkiego należącą do Rosji. Diecezja należy do metropolii Kowieńskiej.

Pasterzem diecezji Wyłkowyskiej jest bp Rimantas Norvila, któremu pomaga będący na emeryturze bp Józef Žemaitis MIC. Kuria diecezji założona jest w Mariampolu.

Obszar diecezji Wyłkowyskiej wynosi 6280 km2 i jest podzielony na sześć dekanatów: Aleksocki, Olicki, Łoździejski, Mariampolski, Szakijski i Wyłkowyski. W wymienionych dekanatach znajdują się 103 parafie.

Diecezja Wyłkowyska została powołana do życia 4 kwietnia 1926 r., gdy papież Pius XI w Konstytucji Apostolskiej „Lituanorum gente” ogłosił założenie Litewskiej Prowincji Kościelnej. Patronem nowej diecezji został św. Antoni.

Diecezja Wyłkowyska bardzo ucierpiała w czasie II wojny światowej oraz podczas okupacji sowieckiej. Częściowo lub całkowicie zniszczono wówczas 32 kościoły, z których po wojnie 12 udało się w szybkim czasie odbudować. W czasie drugiej okupacji sowieckiej na emigrację na Zachód udało się 100 księży. Pozostali (około 70-ciu) byli więzieni lub zesłani, kilku zamordowano. Władze sowieckie przy okazji likwidacji parafii zamknęły 12 kościołów. Wprowadzono zakaz nauczania religii w szkołach, ograniczono katechezę dzieci, systematycznie narzucano ateizm. Ważną rolę w kultywowaniu wiary odegrała założona w 1972 roku, drukowana w podziemiu, „Kronika Kościoła Katolickiego na Litwie”, której redaktorem naczelnym był pochodzący z diecezji Wyłkowyskiej, a także w niej pracujący, ks. Sigitas Tamkevičius SJ (obecnie jest metropolitą archidiecezji Kowieńskiej).

Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości (1990) restytuowały się działające przed wojną organizacje katolickie, instytuty życia konsekrowanego; powołano do życia nowe jednostki. Wzniesiono z ruin ponad 10 kościołów, między innymi katedrę w Wyłkowyszkach i zespół podominikański w Liszkiawie – arcydzieło późnego baroku.

Spis ludności przeprowadzony w 2002 roku wykazał, że diecezja liczy sobie 403 tysiące mieszkańców, z czego 91% to katolicy. Służy im 120 kapłanów, w tym siedmiu księży zakonnych.

W roku 2003, według danych diecezjalnego Caritasu, działało: 5 parafialnych domów opieki nad ludźmi starymi, 10 dziennych ośrodków dziecięcych, dwie dobroczynne stołówki. Caritas zajmuje się zaopatrywaniem chorych w środki pielęgnacyjne, lekarstwa; pielęgnuje samotnych nieposiadających rodzin. Rozpowszechnia też literaturę religijną, dociera do więźniów, rozdziela dary.

Centrum młodzieżowe koordynuje i wspiera działalność młodzieży w parafiach, zachęca do współpracy organizacje młodzieżowe, organizuje seminaria, dyskusje, spotkania, dni skupienia.

Centrum katechetyczne koordynuje lekcje religii, wspiera katechetów w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, udziela im pomocy metodycznej, pomaga zaopatrzyć się w różnorodne pomoce i podręczniki, ułatwia wymianę doświadczeń, organizuje pielgrzymki dla nauczycieli i uczniów. W roku szkolnym 2002/2003 na lekcje religii uczęszczało 63,8% uczniów w diecezji.

W diecezji działa prywatna szkoła średnia prowadzona przez księży marianów w Mariampolu oraz średnia szkoła im. św. Benedykta, założona przez samorząd miasta Olita (Alytus) i kurię Wyłkowyską.

Centrum duszpasterstwa rodzin przygotowuje narzeczonych do sakramentu małżeństwa, pomaga młodzieży studiującej w przygotowaniu się do życia małżeńskiego, prowadzi chrześcijańskie oraz pedagogiczne nauczanie rodzin, organizuje poradnictwo rodzinne, uczestniczy w akcji „Za życie”.

Centrum kultury chrześcijańskiej jest odpowiedzialne za chrześcijańską oświatę i kulturę. Podlega mu chór im. Czesława Sasnauskasa oraz muzeum sztuki sakralnej i historii diecezji Wyłkowyskiej. Utalentowana młodzież może uczęszczać do średniej szkoły.

Wydawnictwo „Ardor” zajmuje się propagowaniem katolickiej i chrześcijańskiej kultury poprzez wydawanie książek w tym zakresie.

Diecezję Wyłkowyską łączą przyjazne stosunki z diecezjami: Ełcką, Białostocką, Olsztyńską, Prasko Warszawską w Polsce i diecezją Padeborgu w Niemczech. Braterskie stosunki z katolikami w Niemczach łączą także osobne wspólnoty diecezjalne. Caritas i parafie Alvitas, Kazlų Rūda, św. Michała Archanioła w Mariampolu, miasteczka Mirosław współpracują z krajem Oldenburgskim; Kuria, parafie Skardupis, Sasnava, Kalwaryjska pryzjaźnią się z Bergish Gladbach, parafia św. Wincentego w Mariampolu – z katolikami z Altenbergu. Centrum katechetyczne utrzymuje przyjazne stosunki z katolikami Salzburgskimi (Austria).

W bazylice mniejszej w Mariampolu został pochowany błogosławiony Jerzy Matulewicz, stąd drugi tydzień lipca poświęcony jest obchodom rocznicy jego beatyfikacji.